Leven-met… Boezemfibrilleren

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.

Boezemfibrilleren of atriumfibrilleren, in België ook wel voorkamerfibrilleren genaamd, is een hartritmestoornis waarbij de boezems (atria) van het hart niet meer zoals normaal samentrekken na een ontlading van de sinusknoop maar veel te snel en onregelmatig samentrekken. Het hart blijft (in tegenstelling tot bij kamerfibrilleren) wel een groot deel van de vitale pompfunctie behouden omdat de kamers nog wel effectief werken, maar in een onregelmatig ritme.

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaken van boezemfibrilleren zijn een hoge bloeddruk, disfunctie van een hartklep -en dan vooral mitraliskleplekkage– en een verminderde pompfunctie van het hart. Het onderliggende mechanisme berust in al deze gevallen waarschijnlijk op verwijding van de linker dan wel rechter hartboezem. Ook andere cardiale of niet-cardiale oorzaken die leiden tot vergroting van de hartboezems zijn geassocieerd met boezemfibrilleren. Een enkele keer is sprake van een niet-cardiale oorzaak zoals hyperthyreoidie. Overigens is vaak geen oorzaak te vinden, men spreekt dan van “lone atrial fibrillation”. Boezemfibrilleren is vooral een ouderdomsziekte, met het stijgen van de leeftijd neemt de kans op boezemfibrilleren sterk toe. Onder de 65 jaar heeft slechts 1 à 2% van de mensen boezemfibrilleren. Bij 80 jaar of ouder loopt de incidentie op tot circa 20%. Deze stoornis komt veel voor (ca. 15% van de Nederlanders ouder dan 65 jaar).

Symptomen

Links, het hart klop normaal: sinusritme. Rechts, het hart klopt onregelmatig: boezemfibrilleren

Boezemfibrilleren is merkbaar door een onregelmatige, meestal te snelle hartslag en een vermindering van de pompfunctie van ca 20-30% waardoor de patiënt eerder kortademig wordt. De hartboezems knijpen niet meer georganiseerd samen maar de samentrekking van de spiervezels verloopt volkomen chaotisch, waardoor het bloed niet meer actief de hartkamers wordt ingepompt. Hierdoor kan het bloed tot stilstand komen in de hartboezems, wat kan resulteren in bloedpropjes in de hartboezems. Meestal ontstaan deze bloedpropjes in het hartoor van de linkerboezem. De bloedpropjes kunnen emboliseren, oftewel losraken en met de bloedstroom worden meegevoerd. Ze kunnen dan elders in het lichaam vastlopen en resulteren in een vaatafsluiting. Meestal emboliseren de bloedpropjes naar de hersenen waardoor eenberoerte ontstaat. Bij snelle hartritmes treedt soms angina pectoris op als gevolg van zuurstoftekort in de hartspier.

Medicamenteuze behandeling

Aangezien bij boezemfibrilleren de kans op het ontstaan van stolsels in de hartboezems verhoogd is, worden vaak antistollingsmiddelen voorgeschreven om deze stolselvorming te voorkomen en daarmee ook het risico op embolisatie van deze stolsels. Bij embolisatie schiet het stolsel uit het hart de bloedsomloop in, en kan dan bijvoorbeeld een beroerte veroorzaken.
De kans op stolselvorming, en dus op een beroerte, wordt vooral bepaald door bijkomende factoren. Deze bijkomende factoren zijn: leeftijd > 65 jaar, structurele hartafwijkingen (zoals een slechte pompfunctie, mitralisinsufficiëntie, linker kamerhypertrofie), hypertensie, diabetes mellitus. De kans op een beroerte bij boezemfibrilleren kan worden berekend met behulp van de CHA₂DS₂-VASc score.^[1] Hoe hoger de score, hoe hoger het risico op het krijgen van een beroerte. De uitkomst van deze score bepaalt of directe trombine remmers, zoals dabigatran (Pradaxa), coumarinederivaten, zoals acenocoumarol (Sintrom) of fenprocoumon (Marcoumar) moeten worden gebruikt of de plaatjesaggregatieremmer acetylsalicylzuur. Bij een CHA₂DS₂-VASc score van 2 of hoger worden coumarine derivaten of directe trombine remmers voorgeschreven, bij een score van 0 of 1 kan volstaan worden met acetylsalicylzuur. Uiteraard wordt ook het bloedingsrisico meegenomen in de afweging.
Vroeger gaf men alleen antistollingsmiddelen bij aanhoudend boezemfibrilleren, tegenwoordig ook bij aanvalsgewijs boezemfibrilleren omdat is gebleken dat ook dan een verhoogde kans op stolselvorming bestaat.
Soms is het mogelijk een normaal ritme te herstellen (dit heet cardioversie en kan chemisch of elektrisch gebeuren), soms moet het boezemfibrilleren worden geaccepteerd, bijvoorbeeld als na herhaalde cardioversie het boezemfibrilleren toch steeds na korte tijd weer terugkomt, ook als geneesmiddelen worden gebruikt om te trachten dit te voorkomen. Als gekozen wordt het boezemfibrilleren te accepteren, is het meestal nodig om de hartfrequentie te vertragen, dit gebeurt door de geleiding tussen boezems en kamers via de AV knoop te vertragen. Hiervoor bestaat een groot aantal geneesmiddelen. Tegenwoordig worden vaak bètablokkers gebruikt, zoalsmetoprolol, of calciumantagonisten, zoals verapamil of diltiazem. Minder vaak wordt tegenwoordig digoxine gegeven, aangezien dit met name bij inspanning niet zo goed werkt.